Артыкул прысвечаны кінаўвасабленню кнігі"Палескія рабінзоны" Я. Маўра. Аналізуюцца знятыя фільмы, сыграныя ролі. Аб'ект даследавання ігравое беларускае кіно. Прадмет даследавання фільмы,якія ствараліся па кнізе"Палескія рабінзоньГ'Я. Маўра.
Янка Маўр усё жыццё прысвяціў працы з дзецьмі. “Палескія рабінзоны” самая вядомая яго аповесць пра дзівосныя прыгоды двух хлопцаў Віктара і Мірона. Розныя па характары, апынуўшыся ў цяжкай сітуацыі, яны гатовы прыйсці на дапамогу адзін аднаму. У крытычных абставінах раскрываецца іх сапраўднае сяброўства. Выправіўшыся падарожнічаць падчас паводкі, яны апынуліся на бязлюдным востраве. Падлеткам пагражала гібель, але яны выдужалі, пераадолелі ўсе цяжкасці і дапамаглі дарослым абясшкодзіць і затрымаць небяспечных бандытаў. I ў гэтым праявіліся вытрымка, смеласць, узаемадапамога, гатоўнасць да самаахвяравання і моцнае сяброўства [3].
“Палескія рабінзоны” экранізаваліся тройчы. Упершыню мы прапануем параўнальны аналіз гэтых стужак у кантэксце часу іх стварэння, адрознасці сцэнарыяў, увасобленых вобразаў падлеткаў.
Першы фільм быў зняты паводле сцэнарыя самога Янкі Маўра ў 1930 г. і мае зусім іншы, чым у кнізе, фінал. Фільм захаваўся без пятай і шостай частак. Рэжысёры Іосіф Бахар і Леанід Малчанаў стварылі дзіцячую прыгодніцкую стужку. Трэба памятаць, што гэта было нямое кіно з субтытрамі замест агучкі герояў! Па жанры фільм глядзеўся як прыгодніцкая камедыя з элементамі фантастыкі. Мяркуйце самі, уначы ўражліваму Віктару сніцца фантастычны сон-ператварэнне: “Цікава быць маленькім з вяршок і гуляць па траве, як па лесё\ Падлеткі, заснуўшы, памяншаюцца ў памерах. Апранутыя ў простыя штаны і белыя кашулі, яны не надта нагадваюць савецкіх школьнікаў, хутчэй талстоўскіх хлопчыкаў, якія выправіліся на пошукі зялёнай палачкі. Прырода не сапсавана цывілізацыяй. Камера аператара Іванова любоўна разглядае павуцінку, вусеня на дрэве або кветку ў траве. Хлапчук, што ўцякае ад вожыка, выклікае ў памяці іншага кінематаграфічнага вандроўніка Пецю Канстанцінава з фільма “Новы Гулівер” Аляксандра Птушко, толькі там, наадварот, піянер станавіўся волатам у краіне ліліпутаў.
Героі “Палескіх рабінзонаў” здабываюць мёд, ратуюцца ад мядзведзя і вырашаюць простыя пытанні: “Чыя пятка без абцаса?Хто ежу панёс? Чаму дрэвы самі спілоўваюцца?” Задачы хутчэй прыродазнаўчыя. А дыверсантаў хлопцы так і не сустрэлі. Заключная частка фільма не захавалася. I гэта той выпадак, калі гісторыя ўсё зманціравала найлепшым чынам. Паводле сцэнарыя высвятляецца, што ляснік прывёз збожжа ў лес, каб падкарміць звяроў. Ён і растлумачыў хлопцам, што мядзведзь, які іх напалохаў, ручны, а на востраве жыве таму, што пужаў калгасных коней. На сваёй лодцы ляснік вязе юных натуралістаў Віктара і Мірона з іх трафеямі вужам і чарапахай на “вялікую зямлю” [1].
Фільм з’явіўся ў той час, калі на старонках савецкіх выданняў ішла дыскусія, якім мусіць быць дзіцячае кіно. Яку 1931 г. пісала Ю. Мянжынская ў артыкуле “Адна з задач кіно для дзяцей”, на зыходзе першай пяцігодкі задачай стала не толькі “стварэнне новай літаратуры для дзяцей, але і стварэнне новага кінематографа”. Савецкія рэдактары з падазрэннем глядзелі на Жуля Верна, Майна Рыда, Рэд’ярда Кіплінга, Роберта Льюіса Стывенсана, “айчынных Чарскіх, Авенарыусаў і Ко”. Даставалася самому Чукоўскаму з ягоным “Кракадзілам” у 1928 г. з’явіўся разгромны артыкул Крупскай. Чукоўскі потым апраўдваўся: “Н. К. Крупская папракае кракадзіла за тое, што ён мешчанін. Але чаму трэба, каб ён быў пралетарыем?” Гаварылася пра неабходнасць стварыць спецыяльны кінематограф для дзяцей. Такія фільмы, як “Ванька і Мсцівец” (1928), “Конніца скача” (1929), “Чырвоныя чарцяняты” (1923), карысталіся поспехам у аўдыторыі. Але ў іх не хапала павучальнасці. “Нават не дзіця, а сабака перамагае белых”, абуралася Ю. Мянжынская наконт фільма “Ванька і Мсцівец”. Варта стварыць карціну, якая злучала б у сабе займальнасць і дыдактыку. Для дарослых такімі сталі прыгодніцкія
стужкі Уладзіміра Шнейдэрава, героі якога з нястомнай упартасцю абараняюць межы ад знешніх ворагаў (“Джульбарс”, “Цясніна Аламасаў” і інш.). Падобныя тэндэнцыі не абмінулі і дзіцячы кінематограф [4; 5].
Поўная назва фільма, знятага паводле сцэнарыя Я. Маўра, абвяшчае: “Палескія рабінзоны, ці Віктар і Мірон на бязлюдным востраве. Іх жыццё сярод мурашак, жаб і жукоў. Барацьба з вожыкам, вужакай і мядзведзем і шмат іншых дзівосных прыгод”. Рэцэнзіі на фільм былі самыя розныя: “Сюжэт першакрыніцы зведаў значныя змены. Калі ў аповесці нараўне з прыгодамі юных герояў, звязанымі з іх жыццём сярод палескіх балот, вялікае месца адведзена барацьбе падлеткаў з дыверсантамі, то ў сцэнарыі ўся ўвага засяроджана на цяжкасцях, з якімі давялося сутыкнуцца дзецям, якія апынуліся без прытулку і ежы. Зменены ў карціне і ўзрост персанажаў. Не навучэнцы тэхнікума, а школьнікі сталі яе героямі. Фільм ствараўся ў разліку, галоўным чынам, на вучняў малодшага і сярэдняга ўзросту... Прыгоды дзяцей у ім удала спалучаюцца... з жывым займальным аповедам пра таямніцы прыроды. Кінакарціна прывівала дзецям любоў да прыгожага... роднага краю. Яна належыць да таго тыпу карцін, у якіх выяўленчая трактоўка з’яўляецца адным з вызначальных фактараў поспеху ці няўдачы твора... Вочы аператара... сталі вачыма хлопцаў, якіх зачаравала і захапіла някідкая, няяркая, але дзівосна багатая і пасвойму прыгожая прырода краю, дзе яны нарадзіліся і робяць першыя крокі... Поўны добрага гумару, фільм узбуджае здаровы смех, развівае жыццярадаснасць, любоў да прыроды і прагу даследавання яе... Камедыйныя прыёмы вельмі займальныя і робяць успрыманне фільма больш яркім... Рэжысёрам і аператарам нядрэнна паказаны асобныя эпізоды фільма, увязаныя моцнай сюжэтнай лініяй, якая часта абрываецца і губляецца ў другарадным. Шмат увагі... аддадзена... прахадным сцэнам, што адцягваюць увагу ад галоўнага... Прырода паказана разнастайна і цікава. Асабліва добры сон. Мара хлопчыка ўбачыць сябе такім маленькім, каб кожная травінка здавалася бервяном, здзяйсняецца ў сне. I расліны, і жывёлы паўстаюць перад гледачамі ў бясконца вялізным выглядзе. Хлопчык ходзіць пад грыбам, як пад дубам...” [1].
Маленькія артысты А. Слесарэнка (Мірон) і Ю. Кучаеў (Віктар) справіліся са сваімі ролямі і існуюць на экране арганічна. Яны плывуць на лодцы, брыдуць па балоце, распальваюць вогнішча, ловяць рыбу, пілуюць дротам дрэвы,
выкурваюць з дупла пчол, ваююць з мядзведзем, ловяць вужаку і чарапаху, пад дажджом майструюць будан. Усе гэтыя абставіны запатрабавалі ад артыстаў-пачаткоўцаў, як ад герояў Я. Маўра, цягавітасці, умення пераадольваць цяжкасці, мужнасці і адвагі. Фільм атрымаў прызнанне юнага гледача.
У 1954 г. рэжысёр Леў Голуб узяўся за яшчэ адну экранізацыю аповесці, але сцэнарый шмат разоў мяняўся і ў выніку быў зняты фільм “Дзеці партызана”, дзеянне якога адбываецца на Палессі, дзе брат з сястрой раскрываюць шкоднікаў....
Тэлефільм “Неадкрытыя астравы” паводле сцэнарыя Канстанціна Губарэвіча ў 1974 г. зняў рэжысёр Леанід Мартынюк (аператар Фелікс Кучар). Дзеянне пераносіцца з 1930-х гг., апісаных Я. Маўрам, у 1970-я. Паводле сцэнарыя, вясковы хлопчык Дзіма і Алег, які прыехаў з горада на вакацыі да бабулі, збіраюцца да дзеда Дзімы, той павінен адвесці іх у запаведнік. Алег угаворвае Дзіму пакатацца на лодцы. Дзіма пасля невялікага вагання згаджаецца, ён баіцца заблукаць: на рацэ шмат астравоў, да таго ж яшчэ і паводка. Алег захоплены фатаграфаваннем жывёл, і яны едуць рыбачыць і здымаць прыроду. Падчас падарожжа хлопчыкі залазяць на дрэва, якое ўпала ў ваду, каб злавіць вужаку. Занятыя працэсам, падлеткі не заўважаюць, як лодка сплывае. Ім даводзіцца дабірацца да берага на бервяне, яны брыдуць па дрыгве, рызыкуючы кожную хвіліну. Выбраўшыся на бераг, хлапчукі засынаюць, а раніцай бачаць кабаноў, ваўкоў, баброў і разумеюць, абследаваўшы мясцовасць, што яны на востраве. Дзіма прапануе будаваць плыт і перанесці яго да берага. Пасля распальваюць вогнішча з дапамогай лінзы і ставяць будан на выпадак дажджу. Хлапцы знаходзяць ласяня, якое трапіла ў сетку браканьераў. Пасля высочваюць браканьераў і фатаграфуюць іх разбойныя дзеянні. Над запаведнікам ляціць верталёт шукае зніклых хлопчыкаў. У гэты час Дзіма і Алег перацягваюць лодку, але яна тоне, і хлапчукі зноў трапляюць у небяспеку. Урэшце іх заўважаюць з верталёта і забіраюць з вострава. Алег паведамляе пра браканьераў, якіх у міліцыі даўно шукалі. Дзіма запрашае Алега прыязджаць кожны год адкрываць астравы [2].
Ролі выконваюць мінскія школьнікі Алег Капчэўскі (Алег) і Дзмітрый Саладуха (Дзіма). Яны добра справіліся з абавязкамі палескіх рабінзонаў, як і іх папярэднікі, але гісторыя выглядае другаснай. Нічога новага аўтары не сказалі, хоць фільм каштоўны асноўным пасылам радавацца навакольнаму свету і прымаць сяброўства і дабрыню.
I вось праз 80 гадоў пасля першай кінаспробы, у 2014 г. у беларускі кінапракат выходзіць новая версія прыгодніцкай гісторыі “Цуд-востраў, або Палескія рабінзоны” кінарэжысёра Сяргея Сычова. Аўтары-сцэнарысты Фёдар і Ягор Коневы не хацелі паўтарацца і прыдумалі ўласную версію, разлічаную не толькі на падлеткаў, але і на дарослага гледача: так бы мовіць, фільм у фільме. Жанр той самы прыгодніцкі. Месца дзеяння не змянілася, а вось часавыя перасоўванні наватарства. У стужцы пераплятаюцца падзеі мінулага стагоддзя, часу, калі жылі героі кнігі “Палескія рабінзоны”, і нашых дзён, а таксама чароўная прастора. Трое падлеткаў Ілья, Мірон і яго сястра Юля, знаходзячыся на адпачынку ў вёсцы, вырашаюць паўтарыць шлях улюбёных літаратурных персанажаў: употай ад дзеда забіраюць лодку і сплываюць па рацэ на вабную для іх выспу. У той самы час на востраў накіроўваецца “чорны капальнік”, паляўнічы на скарбы Юры (артыст Уладзімір Іваноў), які папрасіў дзеда паказаць яму шлях праз балота. Паралельна з асноўным дзеяннем рэжысёр у змрочных чорна-белых тонах манціруе гісторыю Віктара і Мірона з іх прыгодамі і барацьбой з бандытамі. Бандыты (артысты I. Дзянісаў і С. Уласаў) злавілі падлеткаў і гатовыя расправіцца з імі як сведкамі злачынства. Але Віктар і Мірон ратуюцца ўцёкамі: пераследнікі бачаць, як яны знікаюць у прасторы...
Сучасныя шукальнікі прыгод таксама церпяць “караблекрушэнне”, выбіраюцца на бераг, ловяць рыбу, збіраюць кветкі, любуюцца прыродай (сцэны з любоўю зняты аператарам Сяргеем Мілешкіным). Тым часам па дарозе на востраў дзед расказвае Юрыю гісторыю пра пана, які жыў у гэтых мясцінах у багатым замку, а пасля смерці ў 98 гадоў знік разам з ім, і з таго часу ў гэтых мясцінах сталі губляцца людзі. Юры смяецца з дзеда і яго баек, а трапляючы на востраў, ператвараецца з ветлівага журналіста, якім ён спачатку назваўся, у грубага хціўцу, гатовага забіць дзеля карыслівых мэтаў. Ён не адпускае дзеда дадому, бярэ яго ў закладнікі, знаходзіць нямецкую каску (тут у гады вайны ішлі кровапралітныя баі), надзявае сабе на галаву і вядзе дзеда пад канвоем. Гэта ўбачылі Мірон і Юлька і вырашылі, што трапілі ў мінулае. Неўзабаве ўсе героі збіраюцца разам у казачнай прасторы паралельнай рэальнасці, замку пана-чараўніка...
Па лесе блукае вялізны мядзведзь. Віктар і Мірон нудзяцца ў падзямеллі замка. Падступны пан прапануе сваім новым палонным розныя спакусы: Юлі застацца спяваць у замку з добрай акустыкай і стаць знакамітай, Ілью карыстацца шыкоўнай панскай бібліятэкай, дзе сабраны сусветныя кніжныя рарытэты, а Мірону лавіць рыбу ў панскай сажалцы. Чараўнік добра ведае чалавечую псіхалогію, індывідуальныя слабасці і жаданні. Але падлеткі трымаюцца цвёрда, дапамагаючы адно аднаму, засцерагаючы ад небяспечных крокаў. Пан-чарадзей паказвае вогненнае шоу, на якім гіпнатызуе новапрыбылых. Дзед паддаўся чарам пана: яму ўжо не хочацца вяртацца дадому. Але ўнукі выцягваюць дзеда са здранцвення, усе бягуць да мяжы светаў, якая пакуль што адчыненая. Разам з імі Віктар і Мірон. Але ім нельга вяртацца: у актуальным часе яны ўжо састарэлі і памерлі. Юлька на развітанне кажа: “Літаратурныя героі не паміраюць яны застаюцца ў нашай памяці”. Хто выстаяў пад чарамі пана той вяртаецца дадому, а хто не, як “чорны капальнік”, будзе ўсё астатняе жыццё чэзнуць над золатам, застанецца палонным пана. Гучыць песня пра цуд-востраў, і фільм заканчваецца на аптымістычнай ноце.
Здымкі вяліся некалькі месяцаў на тэрыторыі Беларускага Палесся, Бярэзінскага запаведніка, у Мірскім і Нясвіжскім замках. Карціна знята ў постсавецкіх традыцыях беларускага кіно: аповед павольны, дыялогі не падзіцячы сур’ёзныя, да таго ж складаны філасофскі падтэкст, пытанні дабра і зла, чалавечай маралі і сапраўднага сяброўства. Гэта зусім не падобна на ўсё тое, што сёння ствараецца для маладога пакалення, якое валодае кліпавым мысленнем. Ролі Ільі і Мірона выканалі мінскія школьнікі Аляксандр Талака і Міхаіл Каранецкі, маўраўскіх падлеткаў Ягор Рассудоўскі (Віктар) і Ягор Шык (Мірон). Кастынг быў складаны, бо здымкі вымагалі добрай фізічнай падрыхтоўкі (над эпізодам з перакульваннем лодкі доўга працавалі пастаноўшчыкі трукаў). Галоўная ўмова была выдатна ўмець плаваць, бо здымалі і на вадзе, і пад вадой. Працавалі над фільмам зладжана: маладым дапамагалі дасведчаныя, заслужаныя артысты. Дзеда сыграў Генадзь Аўсяннікаў. Пана Аляксандр Ткачонак. У адной з галоўных роляў у фільме знялася Насця Краўчэня удзельніца праекта “Я спяваю!”. Насця добра справілася са складанай роляй капрызнай дзяўчынкі з манерамі прымадонны, якая патрабуе да сябе ўвагі, хоча, каб ёй захапляліся. Яна паказана ў развіцці: ад непрыемнага дзяўчаці, што нагаворвае, раскрываючы планы хлапчукоў, якіх на дух не пераносіць, да спагаднай, смелай, каманднай гераіні, што шануе сяброўства. Хлапчукі выпісаны недастаткова ярка: адзін захапляецца чытаннем, а другі лоўляй рыбы. Ілья заляцаецца да Юлі, дорыць ёй кветкі, непакоіцца пра яе здароўе, калі яна вымакла ў рацэ і страціла голас. Непрыманне адно аднаго перарастае ў сяброўства. Віктар і Мірон у паралельным апавяданні паказаны больш драматычна, школьнікам даводзіцца пераадольваць усе нягоды сапраўдных палескіх рабінзонаў. Два Ягоры справіліся са сваімі ролямівыдатна [6].
Праз эвалюцыю кінематаграфічных вобразаў “Палескіх рабінзонаў” можна прасачыць гісторыю беларускага кіно ўвогуле: ад нямога, крыху казачнага фільма да сучаснай прыгодніцкай шматпланавай стужкі.
На мой погляд, самай яркай усё ж атрымалася першая карціна 1934 г. Рамантычная і вясёлая, яна выхоўвала ў юнага гледача любоў да прыроды, радзімы. У ёй захаваўся авантурны дух аповесці беларускага пісьменніка, як і першакрыніцы рамана “Прыгоды Рабінзона Круза” Даніэля Дэфо, якім зачытвалася не адно пакаленне дарослых і падлеткаў. Янка Маўр прадоўжыў слаўныя традыцыі, напісаўшы аповесць пра прагу адкрыццяў і падарожжаў.
Спіс літаратуры
1. Все белорусские фильмы: в 2 т. / авт.-сост.: П. О. Авдеев, Л. Н. Зайцева; Академия наук Беларусн, Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора. Минск: Беларус. навука, 1996.Т. 1 : Игровое кино (1926-1970). 240 с.
2. Все белорусские фильмы : в 2 т. Мннск : Беларус. навука, 1996. Т. 2 : игровое кнно (1971-1983). 300 с.
3. Мавр, Я. Полесские робинзоны / Я. Мавр ; пер. с белорус. А. Миронова. Мннск : Юнацтва, 1981.
4. Менжинская, Ю. Одна пз задач кино для детей / Ю. Менжинская // Пролетарское кнно. 1931. № 2-3. С. 64-69.
5. Перес, Б. Детское кино и пролетарские пнсатели / Б. Перес // Пролетарское кпно. 1931. № 2-3. С. 69-72.
6. Гнилозуб, В. Авантюрная история, иное нзмерение и странный полесский остров / В. Гнилозуб. СБ: Беларусь сегодня. -2013.-5 окт.
Сяргей КАРБОЎСКІ,
аспірант Беларускай дзяржаўнай акадэміі мастацтваў
Часопіс "Роднае слова" №5 2023 г.
::::::
Авантюрная история, иное временное измерение и странный полесский остров...
ПРИКЛЮЧЕНЧЕСКУЮ картину по мотивам знаменитой повести Янки Мавра сняли на Национальной киностудии «Беларусьфильм». Это авантюрная история Ильи, Мирона и его сестры Юли. Кроме ребят, на Полесье отправляются журналист Василий и охотник за сокровищами Юрий. У каждого из них — своя цель. Один ищет газетные сенсации, другой — богатство. Дед же Мирона — Владлен — желает уберечь детей от опасностей и становится их проводником в полесских болотах. Различными путями дети и взрослые попадают на странный остров, на котором сходятся времена и можно попасть в иное измерение… Авторы сценария новой двухсерийной телевизионной картины — Федор Конев и Егор Конев. Режиссер-постановщик — Сергей СЫЧЕВ (на снимке). Оператор-постановщик — Сергей Мелешкин. Главные роли исполняют белорусские школьники: Анастасия Кравченя, Александр Талако, Михаил Каренецкий, Егор Розсудовский и Егор Шик. В фильме также снялись народный артист СССР Геннадий Овсянников, народный артист Беларуси Александр Ткаченок, артисты Сергей Власов, Игорь Денисов, Владимир Иванов.
Как в Березинском заповеднике, Несвиже и Мире снимали новый детский фильм, подбирали на роли маленьких героев и откуда взялся медведь
— Сергей Григорьевич, сюжет книги Янки Мавра был сильно переработан?
— Да. Половина картины соответствует книге Янки Мавра, а вторая — нет. Это связано с современностью. Якобы группа ребят идет по следам полесских робинзонов, по маршруту, которым те ходили. Но тут дети не просто высадились, потерпели так называемое кораблекрушение, ведь лодка у мавровских мальчиков уплыла. Наши герои попадают на некий чудо-остров, где живет пан, которого никто не видит. Там происходят всякие волшебные истории… Но обо всем не буду рассказывать…
— В какой стадии находится производство картины?
— Закончились съемки. Идет монтаж киноленты, потом — речевое озвучивание. Бывает так, что нужно доснять картину, но тут пока такой необходимости нет. Все складывается хорошо.
— Как долго длились съемки и где?
— У нас прошли две экспедиции. Основная командировка, и наша база, была в Березинском заповеднике — в Домжерицах. Там жила вся творческая группа. В тех живописных местах, в округе Домжериц, мы и снимали картину. На природе и происходит основное действие фильма. А часть — в замкнутом пространстве. По сюжету у нас есть пан. И его библиотеку мы снимали в Несвижском замке, а зал для приемов, подземелье, двор, экстерьер — в Мирском.
— Съемки шли несколько летних месяцев?
— Да. 44 рабочих дня. 2 месяца. Закончили снимать в сентябре.
— Сергей Григорьевич, как подбирались актеры?
— В основном все дети, которые играют в картине, — из Минска. Но одна девочка не просто должна была исполнять роль, а уметь прилично петь. И мы взяли Анастасию Кравченю из Гомеля. Она — лауреат премии зрительских симпатий конкурса «Я пою» 2011 года. Живет в Калинковичах.
— Все ли дети были до этого как-то связаны с актерством?
— Нет. Кроме Насти, которая участвовала в массовых мероприятиях, но их трудно назвать съемками. То есть она общалась с публикой. Все остальные на съемках были первый раз. Поэтому были определенные трудности, особенно на первом этапе. А так ребята интересные, своеобразные. Во второй половине съемочного периода мы сдружились, дети стали понимать, что от них требуется, что и как нужно делать. Было достаточно интересно.
— Но как же вы нашли их? Как ищут юных и неопытных актеров, которые нигде не играли, нигде не засветились?
— Над этим работала целая группа людей.
— Они ездили по школам?
— Да. Ко всему прочему у нас еще было железное условие для мальчиков: чтобы все умели плавать! Не всякий городской мальчишка хорошо плавает. Поэтому отсев на первом этапе был. И возрастной отбор не все прошли. Плюс, когда создавался ансамбль, нужно было, чтобы ребята имели разный цвет волос. Чтобы не были одни белоголовые или черноголовые.
Также, поскольку действие происходит в 30-х годах, то, соответственно, сегодняшних городских «пышечек» нам не нужно было.
— Как шла подготовка к съемкам? Изучались ли какие-то архивы, может быть, встречались с родственниками писателя?
— Нет, не встречались. Если бы в картине фигурировали какие-то исторические вещи, которые нужно соблюдать и учитывать… Но их в сценарии не было. А характеры героев обсуждать с родственниками Янки Мавра… Я не думаю, что это правильно.
— Что было самым сложным во время съемок?
— Сложности были с лодкой. Нужно было ее опрокинуть, чтобы она тонула. Два дня бились. С первого раза ничего не получилось… Лодка была больше, чем мы ожидали. Оказывается, не так просто ее затопить. Там была целая история. Но мы все сняли, и достойно.
Ну и еще одна была сложность интересная. По сюжету у нас в фильме появляется медведь. И с ним мы бились-бились, но за два дня наконец-то сняли.
— А где взяли медведя?
— Привезли из Москвы. Его держат двое молодых людей для всяких зрелищных мероприятий.
Нужно было снять достаточно длинный проход зверя с актером. Медведь не хотел идти. Так всяческими способами его заманивали.
— Дети не боялись медведя?
— Они с ним снимались, на нем сидели, рядом стояли. Медведь был ручной. Боязни не было. Хотя есть кадр, в котором — дети и старик, а медведь стоит в пяти метрах… Нормальная реакция, нормально проработали сцену.
— А за детьми кто присматривал?
— По положению, существующему в кинематографе, для детей, которых привлекают к съемкам, нанимают воспитателей или родителей. Они присматривают за ними, укладывают спать, сказки рассказывают, песни поют, следят, чтобы те кушали. Был и у нас воспитатель, родственник Насти из Калинковичей. Он ее дядя-опекун.
— Как складывались отношения с детьми у взрослых актеров?
— В картине три мужские роли, женщин нет. Пана играет Александр Ткаченок, деда — Геннадий Овсянников, а его партнер по всем сценам, «черный копатель», — Владимир Иванов. Вроде бы материал актерам пришелся по душе, особенно Александру Ткаченку. Сыграли они хорошо. Мне нравится.
А с детьми у взрослых актеров складывались хорошие отношения. Особенно с дедом, они к нему просто прилипли. А вот по сюжету с копателем они не общались. И с паном у них контакт хороший был. В общем, неприязни ни у тех, ни у других не было.
— Фильм должен выйти в начале 2014 года?
—Да. Есть надежда, что на зимних каникулах его покажут.
— Как вы считаете, пользуются ли детские фильмы такой же популярностью, как было в советское время?
— К сожалению, все время говорят: «Детских фильмов нет!» Уверяю, если бы государство не оплачивало производство детских фильмов, то их и в советское время не было бы. Тогда шла четкая установка: столько-то процентов всего объема производства — это детское кино. Поскольку сейчас планирования нет, детскими фильмами никто не хочет заниматься, потому что их экономически невыгодно пускать в прокат. В кинотеатрах дети составляют лишь определенный процент зрителей, взрослые не идут на картины для юных зрителей. Поэтому практически нет классических детских кинотеатров и у нас, и в России. И это влияет на выручку, а телевидение вообще не берет детский фильм, потому что существует определенное ограничение. Например, их запрещено насыщать рекламой. И заставить телевидение показывать такую ленту никто не может. Правда, сегодня нашли ловкий ход. И в нашей картине тоже. Ее назвали фильмом для семейного просмотра. Там рекламу можно давать…
Наше телевидение покажет картину наверняка. Кстати, вроде бы и один российский канал проявляет интерес к киноленте.
— У нас детское кино снимают довольно редко…
— Да. К сожалению, я не слышал, чтобы в России в последнее время появлялись детские ленты, а у нас практически ежегодно выпускают кино для детей и подростков. За последние годы три ленты подряд сняла режиссер Елена Турова, а «Полесские робинзоны» — четвертая…
— Сергей Григорьевич, спасибо за встречу! Желаю картине «Полесские робинзоны, или Чудо-остров» успеха у зрителей!
Вера ГНИЛОЗУБ, «БН» СБ: Беларусь сегодня. -2013.-5 окт.